Her ne kadar kayıp ve yas dendiğinde akla ilk gelen ölüm olsa da ayrılık da bir kayıptır ve sonrasında yas süreci vardır.
Kayıp ve yas süreci çok sevilen ve değer verilen birisinin yitirilmesi sonrasında yaşanan süreci ifade eder. Her ne kadar kayıp ve yas dendiğinde akla ilk gelen ölüm olsa da ayrılık da bir kayıptır ve sonrasında yas süreci vardır. Her ne şekilde olursa olsun kayıp ve yas süreci zorlayıcı ve oldukça streslidir. Fakat bunun tamamen bir hastalık olarak da ifade edilmemesi gerekir. Yas sürecinde bireysel tepkiler gösterilir ve kişiden kişiye bu tepkiler değişir. Yine de birtakım ortak bedensel, bilişsel, davranışsal ve duyuşsal belirtiler de mevcuttur.
Yas süreci evreleri kayıp yaşayan kişinin kaybı kabullenip yaşamını yeniden düzene sokmasına kadar farklı aşamalardan geçmesini ifade eder. Bu evreleri şöyle sıralayabiliriz:
- İlk aşama şok ve uyuşmadır. Kaybın öğrenildiği ilk anda ya da olduğu ilk anda yaşanır. Kişide kısa süreli bir hissizlik meydana gelir.
- İkinci aşama inkar ya da inanmamadır. Kişi kaybı ya da ölümü reddeder ve bir süre hiçbir şey olmamış gibi hareket edebilir.
- Üçüncü aşama arzu etmedir. Kaybedilen kişinin geri gelmesi arzulanır. Neden benim başıma geldi tarzı sorgulamalarla birlikte bu aşamada öfke ve yalnızlık duyguları oluşur. Bu öfke aynı zamanda bir uyum sağlama çabasıdır.
- Dördüncü aşama çaresizliktir. Kişi kaybı önleyemediği veya ölen kişiyi geri getirilemediği için kendisini çaresiz hisseder. Çaresizlikle birlikte gerek iş gerekse sosyal yaşantıda sorunlar yaşanabilir.
- Beşinci aşama kabullenme ve hayatı yeniden düzenlemedir. Ölüm ya da kayıp artık kabullenilir. Yas tepkileri azalır, kişi kayıp öncesi yaşamına adapte olmaya başlar. Yeniden başlamak hayata yeniden atılmak kişiye ruhsal olarak iyi gelir.
Yas evreleri her zaman yukarıdaki sıralamaya göre gitmeyebilir. Aşamalar arasında farklılık olabileceği gibi herkes farklı şiddet ve yoğunlukta da yaşayabilir. Bu noktada yas süreci ne kadar sürer sorusu akıllara gelebilir. Yas süreci normalde altı ila yirmi dört ay arasında sürer. Uzman Psikolog Müge Gürsay, Ankara Psikolog ve bireysel terapi ile yas süreçlerini en sağlıklı şekilde atlamanıza yardımcı olur.
Yas Sürecinin Belirtileri
Yas sürecinde bazı belirtiler görülebilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
- Bedensel belirtiler: Baş ağrısı, boğazda düğümlenme, göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma hissi, yutkunma güçlüğü,
- Duygusal belirtiler: Üzüntü, ölümü inkar etme, ağlama, özlem, öfke,
- Ruhsal belirtiler: Ölen ya da kaybedilen kişinin sesini duyma, hayalini görme,
- Bilişsel belirtiler: Ölen ya da kaybedilen kişiden dolayı kendini suçlama, pişmanlık,
- Davranışsal belirtiler: Amaçsız hareketlilik, insanlardan uzaklaşma.
Ayrılığı Travmatik Hale Getiren Unsurlar
Eş veya sevgiliden ayrıldıktan sonraki süreç de bir yakının ölümünden sonraki süreçle benzerdir. Kişi aynı şekilde bir yas yaşar ve belli süreçlerden geçer. İlişki travması olarak da adlandırılabilen bu durum da kişiye göre değişebilir. Eğer daha öncesinde ilişki sorunları varsa ayrılık sonrası yas süreci daha rahat atlatılır.
Ayrılıkta travma etkisinin boyutu çeşitli etkenlere göre büyümektedir. İlişkinin süresi ne kadar uzun ise travmatik etki de o kadar fazla olabilmektedir. İlişkinin nasıl sonlandırıldığı, ilişkiye yapılan yatırım, ilişkiden beklentiler, sevdiği halde, devam etmek istediği halde terk edilme durumu etkiyi büyütebilmektedir. Ayrıca bir kişi nedeniyle terk edilmek öfkeyi arttırmakta, kendini o kişiyle karşılaştırma durumu oluşturabilmektedir. Ayrılık nedeninin konuşulmaması da yas sürecini belirleyebilmektedir.
Ayrılık ve Psikoterapi
Ayrılık sonrasında yas süreci aşamaları sağlıklı atlatılamadıysa, ayrıldığı kişinin akla gelme sıklığı azalmıyorsa, yeni bir ilişki kurmaktan kaçınılıyorsa, işlevselliği bozacak düzeyde bir psikolojik sorun oluştuysa profesyonel yardım alınmalıdır. Ankara Çankaya psikolog arayışlarınızda rahatlıkla Uzman Psikolog Müge Gürsay ile Tunalı psikolog yüz yüze terapi ya da online terapi hizmetlerini tercih edebilirsiniz.